afmeting: 182 x 122 x 6 cm
materiaal: diverse hardheden grafietpotlood op paneel, gefixeerd
jaar: 2019
Ze noemden het aanvankelijk Project X. Het was een ongewoon gewaagde, zeer gevoelige opdracht: de bouw van een wolkenkrabber midden in New York City dat bestand zou zijn tegen de gevolgen van een kernexplosie. Een wolkenkrabber zonder ramen, 29 verdiepingen hoog met drie kelderniveaus en uitgerust met voorzieningen om 1500 mensen 2 weken lang te kunnen beschermen en voeden in geval van een ramp of kernoorlog. Het primaire doel van Project X was echter niet de bescherming van de aanwezige mensen. In plaats daarvan zou de versterkte wolkenkrabber de aanwezige computersystemen, telefoonkabels en telefooncentrales moeten beschermen. Het zou een van de belangrijkste telecommunicatiecentra in de Verenigde Staten huisvesten – ‘s werelds grootste centrum voor het verwerken van nationale lange-afstand- en internationale verbindingen, beheerd door de New York Telephone Company, een dochteronderneming van telecomgigant AT&T.
Voor veel New Yorkers is 33 Thomas Street – bekend als het Long Lines Building – al jaren een bron van mysterie. Het is bestempeld als een van de vreemdste en meest iconische wolkenkrabbers van de stad, maar er is weinig informatie gepubliceerd over het doel ervan. Dit voedt het idee dat er geheime en wellicht clandestiene operaties worden uitgevoerd om internationaal telefoon- en dataverkeer dat via 33 Thomas Street loopt te monitoren om zo inlichtingen te vergaren over mogelijke bedreigingen. In het verleden is meermalen de National Security Agency van de Amerikaanse overheid in verband gebracht met dergelijke praktijken. Onthullingen van Edward Snowdon, gedaan aan The Intercept, voedden het vermoeden dat de NSA in het kader van operatie BLARNEY mede vanuit 33 Thomas Street (locatie TITANPOINTE) het telefoon- en dataverkeer van grote organisaties als de VN en het IMF en andere landen (waaronder bondgenoten) monitort. Verklaringen van AT&T medewerkers sterken dit vermoeden, echter officieel ontkent AT&T een dergelijke inmenging van de NSA.
Het donkere, ietwat dystopische uiterlijk contrasteert dramatisch met andere gebouwen in Lower Manhattan. Vooral onder architectuurliefhebbers is het populair. Architectuurcriticus Paul Goldberger prijst 33 Thomas Street als “een van de weinige goede moderne bouwstijlen in de buurt”, en voegt eraan toe dat “het beter past in zijn omgeving dan elke andere wolkenkrabber in dit gebied. Andere gebouwen van telefoonbedrijven uit die tijd, die uitsluitend voor apparatuur zijn ontworpen, zien er allemaal uit als vreselijke dozen. Deze heeft een eigen allure. … Er is iets met die vorm. Je ziet het en je ziet het tegelijkertijd niet.”
Het gebouw is ontworpen door het architectenbureau John Carl Warnecke & Associates, wiens grootse visie het creëren van een zenuwcentrum voor communicatie was als “een 20e -eeuws fort, waarin een leger van machines geruisloos belegerd wordt door de protonen en neutronen die de speren en pijlen van weleer vervangen hebben.” De bouw begon in 1969 en in vijf jaar verrees op 33 Thomas Street, een enorme grijze toren van beton en graniet die 170 meter de hoogte in schiet.
Het is onmogelijk het brutalistische gebouw, nog steeds in gebruik door AT&T, te bezoeken. Trouw aan de oorspronkelijke plannen van de ontwerpers zijn er geen ramen en is het gebouw niet verlicht. ‘s Nachts wordt het een hoge anonieme schaduw die overgaat in de duisternis, haar grote vierkante ventilatieopeningen zenden dan wel een duidelijk, dof gezoem uit maar dit wordt meestal overstemd door het geluid van verkeer en loeiende sirenes.
Ik maakte kennis met dit brutalistische en enigmatische gebouw dankzij de film Anon (Andrew Niccol, 2018). In de film doet het imposante gebouw dienst als politiebureau van waaruit rechercheur Sal Frieland (Clive Owen) onderzoek doet naar een serie vreemde moorden. In zijn dystopische wereld bestaat geen privacy meer; elke visuele waarneming van elke burger wordt via biosyn-implantaten continu opgenomen en opgeslagen in een centrale database, dus ook de laatste momenten van de slachtoffers. Desondanks is hun moordenaar in staat deze data zo te manipuleren dat hij of zij geen digitale sporen achterlaat. Al snel blijkt dat de vermeende moordenares (Amanda Seyfried) zelf buiten de digitale surveillance staat opereert, voor het systeem dus onzichtbaar is en zo in staat lijkt de moorden te plegen. Ze is volledig anoniem, eigenlijk net als het gebouw dat model stond voor dit werk.
